28.03.2024, Piyshembi

Sociallıq qorǵawǵa mútáj balalardıń tálim-tárbiyası boyınsha jańa sistema engiziledi

Prezident Shavkat Mirziyoevtiń basshılıǵında 28-iyul kúni mayıplıǵı bolǵan, ata-ana qaramaǵınan ayırılǵan hám jetim balalardı mámleket tárepinen qollap-quwatlawdı keńeytiw jáne sociallıq napaqalardı jetilistiriw máseleleri boyınsha videoselektor májilisi ótkerildi.

Mámleketimizde sociallıq qorǵawǵa mútáj balalardı tárbiyalaw hám qollap-quwatlawdıń bir neshe strukturaları jolǵa qoyılǵan. 13 Balalar úyinde 560, 16 Mehriybanlıq úyi hám 4 Balalar qalashasında 1 mıń 823, 86 arnawlı mektep-internatta 21 mıń ul-qızlar tárbiyalanbaqta. Bunnan tısqarı,79 mıń balalar ámeńgerlik, qáwenderlik hám shańaraq patronatı qaramaǵına alınǵan.

Májiliste usı mákemelerdegi jaslardıń tálim-tárbiyası, jay hám jumıs penen támiyinleniw dárejesi tallandı.

Keyingi on jılda Mehriybanlıq úyleri hám Balalar qalashaları pitkeriwshileriniń  51 procentine turaq jay ajıratılǵan.  Mehriybanlıq úylerinen shıqqan jigit-qızlardıń 64 procenti jumıs penen támiyinlengen. Tálim-tárbiya sapası da joqarı emes.

Mámleketimiz basshısı Mehriybanlıq úylerindegi bdalalardı shańaraqqa jaqın ortalıqta tárbiyalaw, bilimli hám mánawiyatlı, watansúyiwshi insanlar etip kamalǵa keltiriw zárúr ekenligin atap ótti.

Usı maqsette bul boyınsha jańa sistemanıń engiziletuǵını belgilendi. Oǵan muwapıq, 16 Mehriybanlıq úyi hám 4 Balalar qalashalarındaǵı jaslardıń tálim-tárbiyasına Ózbekstan Respublikası Milliy gvardiyası juwapker boladı. Onıń ushın sárkarda orınbasarı lawazımı engizilip, óz aldına basqarma shólkemlestiriledi.

Mehriybanlıq úylerindegi balalarǵa sabaq beriw, olardı málimleme texnologiyaları, shet tiller, kásip-óner hám isbilermenlikke oqıtıw, sport penen shuǵıllanıwın shólkemlestiriw boyınsha jańa metodikalar islep shıǵıladı. 14 jastan joqarı ul-qızlardı eń talap joqarı kásiplerge úyretiw jolǵa qoyıladı.

Joqarı hám orta arnawlı bilimlendiriw ministrligi, Turizm hám sport ministrligine hár bir Mehriybanlıq úyi hám Balalar qalashasına joqarı oqıw ornı jáne sport mektelerin biriktiriw wazıypası qoyıldı. Olar tárepinen pán hám sport dógerekleri shólkemlestiriledi, oǵan tartılǵan ustazlarǵa ústeme tólenedi.

Bunnan tısqarı, sharayatı awır bolǵan Mehriybanlıq úyleri Prezident Administraciyası, Ministrler Kabineti hám wálayat hákimlikleri tárepinen atalıqqa alınadı.

Házirgi kúnde Mehriybanlıq úyleri tárbiyalanıwshılarınıń 17 procenti shın jetimler, qalǵan 83 procenti bolsa ata-anası yamasa jaqın tuwısqanları waz keshken balalar bolıp esaplanadı. Onday shańaraqlarǵa materiallıq járdem beriw arqalı ayırım balalardı óz shańaraǵınıń qushaǵına qaytarıw múmkin ekenligi aytıldı.

Ámeńgerlik hám qáwenderlik uyımlarında 79 mıń bala dizimde turadı, sonnan 35 mıńı perzentlikke alınǵan. Biraq, olar menen shuǵıllanıw ushın rayonlıq hám qalalıq xalıq bilimlendiriw bólimlerinde bir xızmetker biriktirilgen.

Onıń jeterli emes ekenligi atap ótilip, hár bir rayon hám qala hákimliginde Ámeńgerlik, qáwenderlik hám patronat jumısları bólimi shólkemlestiriletuǵını jáne olarǵa 4 shtat ajıratılatuǵını belgilendi.

Sonday-aq, Milliy gvardiya, mektepke shekemgi bilimlendiriw, xalıq bilimlendiriwi, máhálle hám sektor wákillerinen ibarat jumısshı topar dúziledi. Olarǵa ámeńgerlik, qáwenderlik hám patronatqa alınǵan balalardıń jaǵdayı, shańaraqlıq sharayatınan hár háptede xabar alıw júklenedi.

Ámeńgerlik, qáwenderlik hám patronatqa alınǵan balalar 18 jasqa tolǵanǵa shekem olar ushın jergilikli byudjetten 1 million 200 mıń sum, mayıplıǵı bolǵanlarǵa bolsa respublikalıq byudjetten 2 million 500 mıń sum tólenedi. Mayıplıǵı bolǵan balalardı óziniń qaramaǵına alǵan shańaraqlarǵa olardıń tárbiyalanıw dáwirin miynet stajına qosıp esaplaw tártibi engiziledi.

Bıyıl 1-sentyabrden baslap napaqa muǵdarı shańaraqtaǵı balalar sanınan kelip shıǵıp belgilenedi. Onda balalardıń jası 14 jastan 18 jasqa shekem, tólew múddeti 6 aydan 12 ayǵa shekem sozdırıladı.

Bunnan tısqarı, «temir dápter»ge kirgen shańaraqlardıń perzentleri, sonday-aq, baǵıwshısın joǵaltqan hám mayıplıǵı bolǵan balalarǵa mektepke barıwı ushın 500 mıń sumnan beriledi.

Ámeńgerlik, qáwenderlik hám patronatqa alınǵanlar da joqarı oqıw orınlarına kiriwde Mehriybanlıq úyleriniń pitkeriwshileri ushın ajıratılǵan qosımsha kvotadan paydalanadı.

Prezidentimiz Mehriybanlıq úyleriniń pitkeriwshilerin mámleket tárepinen qollap-quwatlawdı jáne de keńeytiw boyınsha kórsetpeler berdi.

Sonıń ishinde, 18 jasqa tolǵan, turaq jayǵa mútáj jetim balalarǵa jańadan qurılǵan turaq jaylar biypul ajıratıladı. Onıń ushın usı jılı byudjetten 120 milliard sum qaratıladı.

Jáne bir jańalıq jetim yamasa ata-ana qaramaǵınan ayrılǵan qábiletli studentlerdiń stipendiyası 50 procentke arttırıladı. Sonday-aq, onday studentlerge pensiya tólew múddeti ámeldegi 18 jastan 23 jasqa shekem sozdırıladı. Olarǵa zárúr ádebiyatlar satıp alıwı ushın hár jılı bir márte 1 million 200 mıń sum subsidiya beriledi.

Májiliste mayıplıǵı bolǵan balalardı qollap-quwatlaw hám emlew máselelerine de ayrıqsha itibar qaratıldı. Mámleketimiz basshısı bunday balalardı zárúr medicinalıq qural hám arbashalar menen támiyinlew, xirurgiyalıq operaciyalar ótkeriw, implantant hám protez ornatıw ushın qosımsha qarjı ajıratıwǵa kórsetpe berdi.

Sonday-aq, qánigelesken mekteplerge iri kárxanalar hám klasterlerdi biriktirip, sharayatlardı jaqsılaw múmkin ekenligi atap ótildi.

Jas óspirimler menen islesiw komissiyalarınıń ornına Balalar máseleleri boyınsha milliy komissiya shólkemlestiriletuǵını, aymaqlıq komissiyalarǵa bolsa wálayat hákimleri basshılıq etetuǵını belgilendi.

– Ata-ana mehrinen ayrılǵan hám mayıplıǵı bar balalardı qollap-quwatlaw, olardı jámiyettiń belsendi aǵzaları sıpatında tárbiyalaw barlıǵımızdan ayrıqsha itibar hám ámeliy háreketlerdi talap etedi. Hesh bir bala «men jetimmen yamasa mayıppan» dep ókinbewi, mámleketimizdiń hám jámiyetimizdiń mehrinen shette qalmawı kerek. Olardı zamanagóy kásip-ónerlerge oqıtıw, barlıq sharayatlardı jaratıp beriw tek ǵana wazıypa emes, al muqaddes minnet bolıp esaplanadı. Máselege usı jaqtan qatnasta bolsaq, jumısımızda álbette nátiyje boladı. Perzentlerimizge islegen hár bir jaqsılıǵımız on jaqsılıq bolıp qaytadı, – dep atap ótti Shavkat Mirziyoev.

Májiliste juwapkerler, pedagoglar hám jaslar dodalanǵan máseleler boyınsha óz pikirlerin bildirdi.

ÓzA